Có một miền sữa trắng đã tạo nên thương hiệu được nhiều người biết đến, đó là sữa Ba Vì. Miền sữa này không chỉ đi vào trong thơ, trong nhạc mà còn được nhiều thế hệ người Việt nhớ đến. Vậy sữa Ba Vì được ra đời từ bao giờ và vì sao sữa Ba Vì lại có hương vị khác với những nơi khác? Sữa Ba Vì ra đời từ bao giờ?
Trên đường về vùng núi Tản sông Đà, chúng tôi bất chợt nghe bài hát “Hà Tây quê lụa” với những ca từ nhẹ nhàng, da diết: “Bóng chiếc thoi đưa, ánh mắt long lanh. Trời đất Hà Tây, tay em dệt lụa. Sữa trắng Ba Vì, thóc vàng Khu Cháy. Hồn thơ Nguyễn Trãi dệt thành vần, Sông Tích, sông Đà giăng lụa mênh mông…”. Đến nay, chắc hẳn nhiều người chưa biết sữa Ba Vì có từ bao giờ, vì sao Ba Vì trở thành thương hiệu nổi tiếng về sữa? Nhắc đến Ba Vì người ta lại nghĩ đến Anh hùng Lao động Hồ Giáo và đàn bò Lang trắng đen nhởn nhơ gặm cỏ dưới chân núi…
Để hiểu hơn về nguồn gốc ra đời miền sữa Ba Vì, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Tăng Xuân Lưu – nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Bò và Đồng cỏ Ba Vì (người được nhận cúp Bông lúa Vàng Việt Nam năm 2012) về vấn đề này. Ông Tăng Xuân Lưu là chuyên gia nghiên cứu về bò sữa, có nhiều năm gắn bó với nông dân vùng đất Ba Vì và giảng dạy, hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi, thú y bò sữa cho cán bộ kỹ thuật, thú y và nông dân nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Theo ông Tăng Xuân Lưu, vùng núi Ba Vì là một vùng tiểu khí hậu, đất đai tốt thích hợp để cây chè, cà phê (cà phê vối), trồng cỏ và nuôi bò (bò thịt và bò sữa). Vào những năm 1940 của thế kỷ XX, người Pháp đã lập đồn điền ở Ba Vì và phát triển nuôi bò để lấy thịt, sữa trên nền bò vàng Việt Nam lai với giống bò Sind để tạo ra bò Lai Sind. Giống bò Lai Sind là giống bò kiêm dụng thịt – sữa, có năng xuất sữa từ 800 – 1.000 kg/chu kỳ sữa, loại sữa này có tỷ lệ bơ cao (5,5 – 7,2%), tỷ lệ protein lớn (3,8 – 4,2%), màu vàng đặc quánh với một mùi thơm đặc trưng khác với những vùng đất khác. Hồi đó, cứ vào thứ 7, chủ nhật, quan ba Pháp lại lên vùng núi Ba Vì ở độ cao (cốt) 400-600 m (so với mực nước biển) để nghỉ mát và thưởng thức sữa từ trang trại này (hiện nay trên cốt 400-600 vẫn còn móng những căn biệt thự và nhà thờ từ thời quan ba Pháp ở). Hòa bình lập lại, nhà nước đã chọn Ba Vì làm nơi nhân, nuôi phát triển bò sữa Việt Nam. Năm 1956–1958, chúng ta đã tiếp quản đồn điền từ tay người Pháp (lúc đó một người Pháp có tên Moren là chủ đồn điền), và chúng ta tiếp tục trồng chè, nuôi bò sữa trên nền bò cái Lai Sind. Năm 1960, được nước bạn Trung Quốc giúp đỡ 200 con bò Lang trắng đen – bò sữa Hà Lan, chúng ta đã thành lập nông trường tại Ba Vì. Hồi đó, nông trường Ba Vì trực thuộc Bộ nông trường (nay là Bộ NN&PTNT), sau này đổi thành Trung tâm nghiên cứu bò và đồng cỏ Ba Vì (thuộc viện chăn nuôi quản lý) có nhiệm vụ nghiên cứu và phát triển nuôi bò sữa và đồng cỏ ở đây.
Lấy cảm hứng từ người Pháp và bằng các nông trại tại vùng núi Ba Vì, Ba Vì Xanh đang tạo ra những sản phẩm sữa hoàn toàn tự nhiên, an toàn và chất lượng. Với tiêu chí “vẹn nguyên tinh túy thiên nhiên trong từng sản phẩm” và Ba Vì xanh – Sữa an lành.
